Davranışsal Yanlılıklardan Kaçınma

Davranışsal yanlılıklar, yatırımcıların ve trader'ların karar verme süreçlerini ciddi şekilde etkileyebilir ve önemli finansal kayıplara yol açabilir. Bu yanlılıklardan kaçınmak için bazı stratejiler şunlardır:

1. Yanlılıkların Farkında Olmak: Davranışsal yanlılıkları tanımak, bunlardan kaçınmanın ilk adımıdır. Onay yanlılığı, aşırı iyimserlik ve referans etkisi gibi yanlılıklar, yatırımcıların kararlarını etkileyebilir.

2. Objektif Analiz Kullanmak: Kararlarınıza veri ve nesnel analizler dayandırarak, duygusal ve kişisel eğilimlerden uzaklaşmanızı sağlar.

3. Bir Ticaret Planı Hazırlamak: Giriş ve çıkış stratejilerini, risk yönetimini ve mali hedefleri içeren ayrıntılı bir ticaret planı oluşturmak, duygusal kararlar vermekten kaçınmanıza yardımcı olur.

4. Duygusal Yönetim: Ticaret yaparken duygularınızı yönetmek önemlidir. Kaybetme korkusu veya kazanç hırsı gibi duygusal faktörlerin kararlarınıza etki etmesine izin vermemek gerekir.

5. Küçük Adımlar Atmak: Büyük kararlar almadan önce küçük denemeler yapmak, olumsuz sonuçların etkisini azaltabilir ve daha sağlıklı kararlar vermenize yardımcı olabilir.

Finans ekonomistleri, yatırımcıların yatırım kararlarını mantıksal ilkeler ve getiri optimizasyonuna dayanarak aldıklarına inanmayı tercih ederler.

Ancak gerçek dünyada bu doğru değildir. Gerçek şu ki, finansal kararlar genellikle duygular ve davranışsal yanlılıklar gibi çeşitli faktörlerden etkilenir. Son on yılda, davranışsal psikoloji, ekonomi ve finans, çağdaş araştırmalarda bir araya gelerek, geleneksel çerçevenin ötesinde yatırımın duygusal yönleri hakkında çok sayıda bilgi sunmuştur.

Psikolojinin Ekonomiyle Kesişimi

Davranışsal finans, yatırımcıların finansal piyasalardaki kararlarını etkileyen psikolojik faktörlere odaklanır ve bilgilerin nasıl yorumlandığı ile buna uygun hareket etme biçimlerini incelemektedir.

Araştırmacılar, bireylerin karmaşık kararlar alırken birçok zihinsel kısayoldan faydalandıklarını keşfetmişlerdir. Bu keşif yöntemleri bazen onların yargılarını etkileyebilir ve finansal işlemlerde hatalara yol açabilir.

Davranışsal yanlılıklar, bireylerin kararlarını etkileyen, genellikle bilinçaltında olan ve mantıksal olmayan inançlardır. Bu davranışsal yanlılıkların birçoğu, yatırım davranışlarını önemli ölçüde etkileyebilir.

İşte yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken en yaygın davranışsal yanlılıklardan bazıları ve bunlardan nasıl kaçınılacağı:

Zarar Korkusu

Zarar korkusu, kayıplardan kaçınma eğilimidir; bu durum, aynı zamanda kazanç peşinde koşma isteğiyle de ilişkilidir. Örneğin, 2019 yılında yayımlanan bir çalışmada, insanların karar alırken kayıplara karşı duyarlılıklarının, kazançlardan daha fazla olduğu gösterilmiştir.

Zarar korkusu, insanların zararların etkisinin, kazançları takdir etme duygusundan daha fazla olduğunu anlamalarına yardımcı olur. Creighton Üniversitesi'nde finans profesörü olan Robert Johnson, zarar korkusunun uzun vadede insanlara büyük maliyetler getirebileceğini savunmaktadır.

O, "İnsanların yapabileceği en büyük mali hata, çok fazla risk almak değil, çok az risk almaktır," demektedir.

Zarar korkusu, bireylerin, küçük ama muhtemelen makul olan yatırım risklerinden kaçınmalarına neden olabilir.

Bu durum, insanların, enflasyonun sonunda tasarruflarının değerini azaltacağını bile bile, tasarrufu yatırımlara tercih etmelerinin nedenini açıklar. Diğer yandan, birçok yatırım, uzun vadede tutulduğunda sonunda getirir sağlayacaktır.

Bu Davranışsal Yanlılıktan Kaçınma Yolu: 

Duyguların bu denklemin dışına itilmesi gerekir. Küçük ama yönetilebilir riskler almayı hedefleyen bir yatırım stratejisi düşünün. Örneğin, genellikle uzun vadede iyi performans gösteren varlıklarla başlayın; S&P 500’ü takip eden bir endeks fonu gibi.

Bağlanma Yanlılığı (Anchoring)

Bağlanma yanlılığı, bir bireyin sonraki yargıları için başlangıçta elde ettiği bilgilere aşırı derecede bağlı kalması durumunda ortaya çıkar.

Yatırım yaparken, bu durum bir menkul kıymetin satışı veya alımı hakkında karar vermeyi etkileyebilir.

Birçok yatırım kararı, ilgili karmaşık yargılara karşı bağlanma yanlılığına karşı savunmasızdır.

Örneğin, bir yatırımcı, bir hisse senedini, satın aldıkları fiyatın üzerindeki bir fiyata "bağlandıkları" için, olması gerekenden daha uzun süre elinde tutabilir. Burada, alış fiyatı, menkul kıymetin gerçek değerine dair yargılarını etkiler.

Bu Davranışsal Yanlılıktan Kaçınma Yolu: 

Kapsamlı araştırma ve düşünceli bir karar alma süreciyle bağlanmadan kaçınılabilir. Menkul kıymetlerin fiyatını kapsamlı bir şekilde değerlendirmek, bu bilişsel hatayı azaltmaya yardımcı olur. Kısacası, başlangıçta öğrendiğinizle çelişse bile, işlemlerinize yardımcı olabilecek yeni bilgileri kabul edin.

Kalabalık Takibi Yanlılığı

Kalabalık takibi, yatırımcıların finansal veriler yerine kalabalığın izinden gitmesi durumunda ortaya çıkar.

Örneğin, birçok trader, ünlü bir hedge fonunun yatırımlarını taklit edebilir; yalnızca bu fonun ne yaptığını bildiği varsayımına dayanarak. Yatırımcıların kalabalığı takip etmelerinin bir diğer nedeni, daha fazla güven hissetmeleri veya "kaybetme korkusu" yaşamalarıdır.

Kalabalık takibi tehlikeli bir oyun olabilir. Tarihsel olarak, bu yanlılık, dot-com balonu gibi finansal balonlara ve hatta 2000'li yılların ortalarında gayrimenkul krizine yol açmış, bunun sonuçları küresel bir ekonomik durgunluğa neden olmuştur.

Bu Davranışsal Yanlılıktan Kaçınma Yolu: 

Bir adım geri atın ve yatırımlara dikkatlice bakın. Ne üzerine yatırım yaptığınızı anladığınızdan emin olun.

Traderlar, bir şirketin çekiciliğini bir yatırım olarak değerlendirmek için şirketin kurallarını kullanmalıdır. Aynı zamanda, yalnızca geniş piyasada yaygın davranışlara dayanarak işlem yapmaktan kaçınmaya çalışın.

Trade psikolojisi, finansal piyasalarda uzun vadeli başarı hedefleyen herkesin farkında olması gereken önemli bir alandır. Genellikle yatırımcıların mantığına gölge düşüren korku ve açgözlülüğe rağmen, duyguların kontrolü, işlem yaparken istikrar elde etmek için anahtardır.

Bu davranışsal yanlılıkların farkında olmak, bunlardan kaçınmanın ilk adımıdır ve yatırımcıların daha mantıklı yatırım kararları almalarına yardımcı olmalıdır. Tıpkı Warren Buffett'ın belirttiği gibi, "Bir yatırımcı için en önemli özellik ruh halidir, zeka değil."